Từ lâu, Làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân được biết đến là làng nghề chạm khắc đá nổi tiếng với hơn 400 năm hình thành và phát triển. Trải qua mọi biến cố, thắng trầm của lịch sử, những giá trị về nghề đá vẫn được các nghệ nhân lưu truyền cho thế hệ sau. Đây chính là nơi thổi hồn cho những khối đá thô kệch trở trở thành tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo.
Làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân – làng đá mỹ nghệ hơn 400 năm
Đến với vùng đất cố đô Ninh Bình, du khách thập phương sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng những tác phẩm đá mỹ nghệ vừa cổ kính, mang đậm những giá trị lịch sử, văn hóa như tượng đá nghệ thuật, những bức phù điêu đá với hoa văn mỹ miều, tinh xảo hay những đôi rồng đá bên hai bên tả, 500 pho tượng La Hán ở chùa Bái Đính… Đây chính là những sản phẩm được tạo thành bởi sự tài hoa và khéo léo của những nghệ nhân làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân. Vậy làng nghề đá Ninh Vân ở đâu, có từ bao giờ?
Vị trí địa lý của làng nghề đá Ninh Vân
Các cơ sở chế tác đá mỹ nghệ tại Ninh Bình hầu hết tập trung tại làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân thuộc làng Xuân Vũ, xã Ninh Vân, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Ninh Bình nằm ở phía bắc Việt Nam, cách thủ đô Hà Nội khoảng 100km về phía nam. Về vị trí địa lý, Ninh Vân nằm trong vùng đồng bằng sông Hồng, có địa hình phẳng và nhiều kênh mương, do đó làng nghề đá Ninh Vân có điều kiện thuận lợi để khai thác và sản xuất các sản phẩm đá.
Lịch sử hình thành và phát triển của làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân
Theo các tài liệu lịch sử, nghề chế tác đá ở Ninh Vân đã xuất hiện từ thời kỳ nhà Lý, khoảng thế kỷ thứ X-XI. Tuy nhiên, đến thế kỷ XVII – XVIII, khi triều đình Nguyễn đang cai trị đất nước, nghề chế tác đá ở Ninh Vân mới thực sự phát triển mạnh mẽ. Lúc đó, vua Nguyễn Phúc Chu đã yêu cầu đánh giá và khai thác tài nguyên đá ở Ninh Vân, từ đó đánh dấu sự phát triển của làng nghề này.
Trong những năm đầu của thế kỷ XX, khi ngành công nghiệp xây dựng và kiến trúc ở Việt Nam đang phát triển, nghề chế tác đá Ninh Vân đã trở thành một ngành nghề trọng điểm, đóng góp rất lớn cho nền kinh tế địa phương. Nhiều sản phẩm đá Ninh Vân như cây hương đá, cột trụ, đài phun nước, bia mộ, lăng mộ… được sử dụng rộng rãi trong kiến trúc các công trình tôn giáo và kiến trúc cổ.
Đến những năm 1960-1970, khi thị trường xây dựng và kiến trúc càng phát triển, làng nghề đá Ninh Vân tiếp tục đón nhận nhiều cơ hội và phát triển mạnh mẽ. Đến nay, làng nghề này đã trở thành một trung tâm chế tác đá nổi tiếng, với nhiều sản phẩm chất lượng cao được xuất khẩu sang các nước trên thế giới.
Các sản phẩm chính của làng nghề đá Ninh Vân
Từ những tảng đá xù xì, thô kệch, vô hồn… qua bàn tay của người thợ tài hoa đã trở thành những sản phẩm đá mỹ nghệ độc đáo, tinh xảo được khách hàng yêu thích. Một số sản phẩm chính của làng nghề đá Ninh Vân có thể kể đến như:
Lăng mộ đá, mộ đá
Lăng mộ đá, mộ đá là một trong những sản phẩm nổi bật làm nên tiếng tăm của làng nghề đá Ninh Vân, Ninh Bình. Có đa dạng các loại mộ đá như mộ có mái che, mộ công giáo, mộ đá granite, mộ đá không mái, mộ đá tam sơn, mộ đôi, mộ lục lăng, mộ tháp, mộ tổ, mộ tròn… đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Lăng mộ đá và mộ đá được chế tác từ nhiều loại đá khác nhau như đá granite, đá xanh Thanh Hóa, đá vàng Nghệ An… và được chạm khác vô cùng tinh xảo, tỉ mỉ từng đường nét.
Một số họa tiết, hoa văn tạo nên nét đặc sắc, ấn tượng cho mộ đá có thể kể đến như tứ linh, rồng phượng, tùng – trúc – cúc – mai, đình chùa, giếng nước cây đa… mang đậm nét văn hóa của người Việt Nam ta.
Làng nghề đá Ninh Vân chính là nơi cung cấp mộ đá cho các công viên, nghĩa trang tâm linh lớn của nước ta như Công viên nghĩa trang Lạc Hồng Viên, Thiên Đức Vĩnh Hằng, Sơn Trang Tiên Cảnh…
Đồ thờ bằng đá
Người Việt Nam vốn rất coi trọng việc thờ cúng nên những sản phẩm đồ thờ bằng đá rất quan trọng trong tục thờ cúng tổ tiên. Đồ thờ bằng đá bao gồm bàn lễ đá, bát hương đá, cây hương đá, lưu hướng đá, bà thờ đá, đèn đá… được làm hoàn toàn bằng đá tự nhiên nguyên khối có độ bền cao và mang giá trị tâm linh sâu sắc.
Tượng đá
Các sản phẩm tượng đá tại làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân vô cùng đa dạng gồm tượng Phật, tượng 18 vị La Hán, tượng chúa, tượng danh nhân, tượng Đức cha, tượng Đức mẹ, tượng danh nhân, tượng cô gái, tượng Phúc – Lộc – Thọ, tượng Công Giáo… ứng dụng phổ biến trong các đình chùa, công viên tâm linh, khu nghệ thuật, khách sạn, công ty, biệt thự
Công trình kiến trúc đá – tượng đài
Công trình kiến trúc đá có thể kể đến như đài phun nước, hòn non bộ, hoặc những công trình lớn như tượng đài đá… mang ý nghĩa làm đẹp cho cảnh quan, sân vườn. Từ những khối đá, người thợ khéo léo sắp xếp và kết hợp với cây cối để tạo nên những công trình kiến trúc đá sơn thủy hữu tình, chuẩn phong thủy và tăng tính thẩm mỹ cho ngôi nhà.
Đồ nội/ngoại thất đá
Hướng đến tính bền, độc đáo, tự nhiên, nhiều người ưa chuộng các sản phẩm nội thất, ngoại thất từ đá như bàn ghế đá, bồn tắm đá, lavabo đá, chậu đá, lục bình đá… với nhiều ưu điểm vượt trội. Đây là một trong những mặt hàng được sản xuất số lượng lớn tại Làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân để phân phối cho những cơ sở, cửa hàng kinh doanh sản phẩm nội/ngoại thất trên khắp cả nước.
Làng nghề đá Ninh Vân thay đổi theo xu hướng phát triển của thời đại
Trước đây, để đặt hàng từ làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân, khách hàng thường phải tới tận nơi để lựa chọn sản phẩm và đặt hàng. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ thông tin và kết nối internet, các cơ sở chế tác đá tại làng nghề đã thay đổi cách tiếp cận khách hàng.
Hiện nay, các cơ sở chế tác đá tại làng nghề đá Ninh Vân đã sử dụng các kênh truyền thông trực tuyến như website, mạng xã hội (facebook), email, zalo… để mở rộng kinh doanh và tiếp cận, thu hút khách hàng từ xa. Cụ thể, chủ cơ sở sẽ đăng hình ảnh những sản phẩm đá mỹ nghệ kèm đầy đủ thông tin như kích thước, loại đá chế tác, ứng dụng, giá cả… Thông qua đó bất kỳ một khách hàng nào cũng sẽ hình dung và hiểu rõ về sản phẩm mà chẳng cần phải đến tận nơi.
Như vậy tiết kiệm chi phí đi lại cho khách hàng và giúp chủ doanh nghiệp nắm bắt được thời cơ cũng như cơ hội kinh doanh trong thời đại mới.
Đá mỹ nghệ An Khang cơ sở đá mỹ nghệ tại làng nghề không ngừng thay đổi đáp ứng nhu cầu khách hàng:
Dễ dàng tìm kiếm địa chỉ các cơ sở chế tác đá mỹ nghệ trên Facebook:
Tầm quan trọng của làng nghề đá Ninh Vân
Làng nghề đá Ninh Vân đã mang lại nhiều giá trị về kinh tế cũng như giúp lưu truyền nghề truyền thống của Việt Nam:
Đóng góp vào phát triển kinh tế địa phương
Làng nghề đá Ninh Vân đã đóng góp rất lớn vào sự phát triển kinh tế và du lịch địa phương của tỉnh Ninh Bình. Về mặt kinh tế, nghề chế tác đá Ninh Vân đã tạo ra một ngành nghề lớn, đem lại nguồn thu nhập ổn định cho hàng nghìn người dân trong làng và khu vực xung quanh. Nghề chế tác đá còn là một ngành nghề xuất khẩu, đưa tên tuổi của làng nghề và tỉnh Ninh Bình ra thị trường quốc tế.
Giữ gìn và phát triển nghề truyền thống của Việt Nam
Nhờ vào sự gắn bó với truyền thống nghề truyền thống của Việt Nam, làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân đã giữ gìn và phát triển một cách bền vững nghề chế tác đá mỹ nghệ qua các thế hệ. Chính tình yêu với đá của các bậc cha ông đã truyền lại cho con cháu đời sau, cứ thế nối tiếp nhau và ngày càng phát triển làng nghề rộng mở hơn.
Tạo ra những sản phẩm đá mỹ nghệ có giá trị văn hóa và thẩm mỹ cao
Làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân là nơi sản xuất và chế tác những sản phẩm đá mỹ nghệ có giá trị văn hóa và thẩm mỹ cao. Các sản phẩm đá mỹ nghệ của làng Ninh Vân được tạo ra từ những khối đá tự nhiên, qua tay nghề của các thợ chế tác, trở thành những tác phẩm mang giá trị nghệ thuật cao và được nhiều người ưa chuộng.
Sản phẩm đá mỹ nghệ Ninh Vân bao gồm các tác phẩm nghệ thuật như tượng Phật, tượng 12 con giáp, đồ trang trí, đồ nội/ngoại thất, hòn non bộ, đài phun nước và cả công trình kiến trúc tâm linh. Các sản phẩm được chế tác bằng tay, tinh tế từng chi tiết, và được thiết kế theo nhiều phong cách khác nhau, tạo ra sự đa dạng trong sản phẩm.
Những sản phẩm đá mỹ nghệ Ninh Vân mang đậm nét đặc trưng của văn hóa và nghệ thuật Việt Nam, là sự kết hợp giữa nét đẹp tự nhiên của đá và sự tinh tế trong cách chế tác.
Điều này đồng nghĩa với việc sản phẩm đá mỹ nghệ Ninh Vân không chỉ là món quà tặng đầy ý nghĩa cho người thân, bạn bè mà còn là sản phẩm độc đáo, giúp nâng cao giá trị nội thất của các căn nhà, khuôn viên kiến trúc, hay trở thành những tác phẩm nghệ thuật trưng bày tại các bảo tàng, triển lãm, giúp thúc đẩy thị trường du lịch nghệ thuật Việt Nam.
Con số 400 năm hình thành và phát triển đã nói lên sự vững mạnh của làng nghề đá Ninh Vân và tình yêu đá của những người nghệ nhân nơi đây. Họ không chỉ là những người thổi hồn vào từng phiến đá mà còn giúp những phiến đá thô kệch ấy trở nên đắt giá hơn bao giờ hết.
